کتابخانه ملی نماد فرهنگی و شکوفایی علم است/ پایان‌نامه‌های دانشجویی سراسر ایران را با دیجیتالی کردن دراختیار عموم قرارخواهیم داد/توسعه روابط کتابخانه ملی با کتابخانه‌های دنیا برنامه‌ اصلی ما است/ کتابخانه ملی باید معضل کتابخوانی را حل کند

به گزارش خبرنگارخبرایران،نشست خبری«سازمان اسناد وکتابخانه ملی» صبح امروزدوشنبه 6 شهریورماه 1396 با حضور«اشرف بروجردی»رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی و اصحاب رسانه درساختمان سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزارو دراین نشست خبری « اشرف بروجردی» رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی اظهارداشت: سازمان اسناد و کتابخانه ملی مجموعه‌ای است که در حوزه حفظ مواریث اسنادی و آثار مکتوب و میراثی مملکت ایفای نقش می‌کند. این سازمان همواره عرصه را برای صاحبان اندیشه و خرد فراهم می‌کند تا بتوانند از امکانات این مکان بهره‌مند شوند.

بروجردی تصریح کرد: سازمان اسناد و کتابخانه ملی مجموعه به‌منظور رسیدن به شرایط بهتر و مناسبی که بتواند داعیه‌دار فرهنگ در منطقه و بین‌الملل باشد، نخستین رویکرد خود را صیانت از مجموعه مواریث فرهنگی مملکت ـ چه در قالب سند و چه در قالب کتاب ـ اعلام کرده است.

وی عنوان داشت: کتابخانه ملی می‌کوشد به‌عنوان نماد فرهنگی، زمینه‌ساز رشد و شکوفایی علم باشد، این سازمان در این زمینه دو رسالت مهم تولید دانش و توزیع دانش را برعهده دارد؛ تولید دانش نه به معنای این‌که خود سازمان تولیدی داشته باشد بلکه زمینه را برای این‌که اندیشمندان این مکان را خانه دوم خود تلقی کنند، فراهم می‌کند.

 رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی خاطرنشان کرد: کتابخانه ملی می‌تواند هم خدمات‌رسان فرهنگی و هم نگهدارنده فرهنگ و نیز توزیع‌کننده فرهنگ باشد تا بستر مناسب برای تولید فرهنگ فراهم شود. کتابخانه ملی می‌تواند عرصه فرهنگ را فارغ از حریم سیاسی توسعه دهد تا رویکردهای غیرفرهنگی نتوانند مانع اصالت فرهنگی کتابخانه باشند. خوشبختانه امروز در دولت تدبیر و امید این رویکرد فرهنگی وجود دارد و باید ماندگاری پیدا کند تا بتوانیم هم به صیانت مبانی فرهنگی و هم توسعه آن و دورکردن شائبه‌های غیرفرهنگی از عرصه فرهنگ گام برداریم؛ همین امر باعث می‌شود کتابخانه ملی به سمت توزیع شبکه ملی حرکت کند تا بتواند قطب توزیع دانش در عرصه ملی و بین‌المللی باشد.

وی ابرازداشت: امروزه هویت ملت ایران با هویت فرهنگی شناخته شده است. به این منظور اعلام می‌کنیم که تمام تلاش کتابخانه ملی در این زمینه است تا بتواند در قالب ارتباطات گسترده با کشورهای دیگر و سازمان‌های بین‌المللی مثل یونسکو گام بردارد. این موارد کمک می‌کند تا بستری به منظور معرفی توامندی‌های فرهنگی کشور فراهم شود و هم حفظ نگهداری آثار فرهنگی محقق شود و رویه‌ای که کتابخانه ملی امروز از آن یاد می‌کند می‌تواند برای آیندگان به‌عنوان تداوم‌بخش همین روش ادامه مسیر دهد.

بروجردی تاکید کرد:از زمانی که حجت‌الاسلام سیدمحمد خاتمی آمد، بستری فراهم شد برای صاحبان خرد تا اندیشه‌های خود را هم در عرصه ملی و بین‌المللی بیان کنند و در نخستین گام می‌کوشیم در کتابخانه ملی بارش افکار ایجاد شود و زمینه برای بحث و گفت‌وگو پیرامون مبانی علمی که دانشمندان به آن‌ها معتقدند، فراهم شود تا در نهایت این مبانی به نظریه تبدیل شود و در عرصه بین‌المللی مرجعیت پیدا کند.

 وی ادامه داد: در گام دوم، در راستای دیجیتال کردن منابع مکتوب و اسناد این کتابخانه فعالیت خواهیم کرد تا این منابع برای عموم قابل دسترس‌تر باشد. همچنین در تفکیک حوزه اسناد از حوزه کتابخانه تلاش خواهیم کرد. پایان‌نامه‌های دانشجویی سراسر ایران را با دیجیتالی کردن در اختیار عموم قرار خواهیم داد و از آن‌ها حفظ و نگهداری خواهیم کرد. فرهنگ‌سازی و بهبود شرایط فرهنگی جامعه نیز از دیگر برنامه‌های آینده این کتابخانه محسوب می‌شود چرا که معتقدیم فهم مشترک پیدا کردن از فرهنگ، رسالت کتابخانه ملی است.

بروجردی اضافه کرد: به‌زودی یک نمایشگاه دائمی در این زمینه خواهیم داشت. همچنین به مناسبت‌های مختلف با همکاری دستگاه‌های مختلف نمایشگاه‌های مشترک برگزار خواهیم کرد تا بتوانیم اسناد را در این نمایشگاه‌ها به منظور اطلاع مردم عرضه کنیم و البته اسناد این دستگاه‌ها اغلب به گذشته مربوط می‌شوند بنابراین باید در حال تولید سندهای جدید باشیم. در این راستا دستگاه‌های دولتی و غیردولتی وظیفه تولید اسناد را دارند و براساس قانون این دستگاه‌ها باید یک نسخه از هر نوع سندی که تولید می‌شود را به آرشیو کتابخانه ملی ارسال کنند؛ این موضوع می‌تواند به ماندگاری این اسناد کمک کند.

وی درخصوص روش‌های جمع‌آوری اسناد موجود در خارج از کشور افزود: ما موظفیم همواره رصد کنیم تا نهادهایی که به دنبال مصادره کردن این اسناد هستند شناسایی و جلوی آن‌ها را بگیریم. اگر کل این اسناد منتقل هم نشوند با مذاکره برای برگشت آن‌ها اقدام کنیم یا لااقل یک نسخه دیجیتالی از آن‌ها را خریداری و در ایران نگهداری کنیم.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی تصریح کرد: براساس مصوبه دولت همه نهادهای به‌جز نیروهای مسلح موظفند تمامی اسناد خود را به آرشیو ملی کتابخانه ملی انتقال دهند. ما همواره سعی کردیم به نحوی با آن‌ها تعامل کنیم و این اسناد را دریافت کنیم. وزارت امور خارجه نیز از جمله این دستگاه‌ها محسوب می‌شود که در این زمینه با ما همکاری داشته است اما این وزارتخانه ممکن است به لحاظ مسائل محرمانه ملاحظاتی داشته باشد که ما براین اساس نمی‌توانیم این اسناد را به نمایش بگذاریم اما می‌توانیم از آن‌ها صیانت کنیم؛ تشخیص این مسأله به عهده دستگاه تخصصی ذیربط است.

وی در خصوص آسیبی که به ساختمان کتابخانه ملی به دلیل گودبرداری اطراف آن از سوی شهرداری وارد شده است، گفت: یکی از پروژه‌های شهرداری ایجاد پارکینگ بزرگ در کنار کتابخانه اسناد و سازمان ملی بود. شهرداری بدون این‌که از کتابخانه ملی نظرخواهی کند، عملیات گودبرداری را انجام داد. بنابراین کتابخانه ملی شکایت کرد اما به نتیجه نرسید. با انتصاب اعضای جدید شورای اسلامی، کتابخانه ملی از آن‌ها دعوت کرد و بازدیدی از این محل صورت گرفت. اکنون برای این‌که این مجموعه به‌سرعت مورد توجه قرار بگیرد در حال پیگیری هستیم که یا پروژه متوقف شود و یا این‌که سریع بتواند وارد عمل شود تا ساختمان آسیب نبیند.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره محدودیت حضور فیزیکی افراد در کتابخانه ملی افزود: کتابخانه ملی از طرفی با محدودیت فضا و از طرف دیگر با گستردگی دانشجویان و طالبان علم مواجه است. در این راستا سیاست حضور دانشجویان مقاطع فوق‌لیسانس و دکترا به صورت شبانه‌روزی در کتابخانه ملی مصوب شد. اگر روزی فرابرسد که با تعامل با شهرداری فضایی به منظور قرائت‌خانه در کتابخانه ملی احداث شود، زمینه برای حضور دانشجویان همه مقاطع تحصیلی در آینده فراهم خواهد شد.

وی درباره برنامه‌های کتابخانه ملی در حوزه ثبت جهانی آثار اظهار کرد: دبیرخانه کمیته ثبت جهانی آثار در کتابخانه ملی مستقر است و نهادهای مختلف و نماینده یونسکو در آن دخیل هستند. تلاش می‌کنیم آثار بیشتری را در حوزه بین‌الملل به ثبت برسانیم چرا که فرصتی برای جامعه است که خودش را بهتر و بیشتر معرفی کند. به طور مثال نسخه «مثنوی معنوی» که در اختیار داریم به یونسکو برای ثبت جهانی معرفی کردیم اما مدعی پیدا کرد که نسخه قدیمی‌تر آن را ترکیه در اختیار دارد و ارزشمندترین نسخه در افغانستان موجود است. لذا تلاش شد تا این اثر به نام ایران ثبت نشود اما اکنون ایران در حال نامه‌نگاری با یونسکو است تا بتواند در یک تفاهم این اثر را به نام سه‌کشور ثبت کند.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره برنامه‌های این کتابخانه در حوزه خریداری نسخ خطی ابرازداشت: در این زمینه هم سازمان مدیریت و برنامه‌ریز بودجه، بودجه مستقلی را برای کتابخانه ملی تعریف کرده و هم خود کتابخانه ملی در تلاش است تا آثار هم ثبت شوند و هم قیمت آن‌ها واقعی باشد و همزمان با ورود بنده به این مجموعه بحث جدی مطرح شد و آن این بود که بخش پژوهشگاه از بدنه کتابخانه ملی مستقل عمل کند. اما از آن‌جا که خود کتابخانه ملی ماهیتاً رویکرد پژوهشی علمی و آموزشی دارد، محملی وجود نداشت که پژوهشگاه مستقلی داشته باشد اما در عین حال شاهد شرایط دانش روز این الزام را در آینده به وجود آورد. ضمن این‌که کارکرد معاونت‌ها قدری متفاوت شد که از جمله آن‌ها می‌توان به دیجیتالی شدن منابع اشاره کرد.

بروجردی درباره ارتباط کتابخانه ملی با دیگر کتابخانه‌های مرجع دنیا گفت: توسعه روابط کتابخانه ملی با دیگر کتابخانه‌های دنیا جز برنامه‌های اصلی ما است. می‌کوشیم از طریق شبکه‌های اطلاع‌رسانی این ارتباطات گسترده‌تر شود و نیروهای علمی که در پُست‌های علمی کتابخانه وجود دارند بسیار کم است لذا به دنبال این هستیم که بار علمی این مجموعه با جذب نیروهای خبره و توانمند در حوزه دانش کتابداری و شناخت اسناد ارتقا دهیم.

وی درباره برنامه‌های این کتابخانه درخصوص افزایش سرانه مطالعه عنوان داشت: متأسفانه طی سنوات اخیر به دلیل توسعه شبکه‌های اقتصادی با کتابخوانی فاصله گرفته‌ایم. کتابخانه ملی باید این معضل را حل کند که یکی از مهم‌ترین ابزار آن تشکیل انجمن‌های تخصصی و علمی است و دولت باید در این زمینه بسترسازی کند و شرایط لازم را فراهم کند تا مردم از سمت مدرک‌گرایی به سمت فهم دقیق سوق پیدا کنند. ما می‌توانیم در کتابخانه ملی فرصت لازم را برای اندیشمندان و اعضای انجمن‌های تخصصی و علمی فراهم کنیم تا به بحث و گفت‌وگو بپردازند و در این زمینه رسانه به ویژه رسانه ملی نقش مهمی دارد؛ من کمتر دیده‌ام که کتاب چه در قالب فیلم چه طنز و یا گفتمان مطرح شود. این آسیبی است که برای آینده جامعه نیز می‌تواند وجود داشته باشد.

 بروجردی درخصوص وعده راه‌اندازی موزه کتابت و قرآن در محل ساختمان سی‌تیر گفت: این ساختمان به عنوان نماد تأسیس کتابخانه ملی بوده و از گذشته نیز یک ساختمان فرهنگی بود و این جزء دغدغه‌های ما بود تا به عنوان نماد کتابخوانی و کتابخانه ملی باشد اما متأسفانه در دوره دولت نهم و دهم شاهد بودیم که بدون هیچ قراردادی این مکان به وزارت علوم با عنوان موزه علم و فناوری منتقل شد و یک بخش عمده به موزه چاپ اختصاص یافت که در اختیار مجلس شورای اسلامی است.

 وی افزود: در این زمینه با آقای فرهادی، وزیر علوم  صحبت کردیم سپس اعلام کردند به ما فرصت دهید تا عملیات انتقال را انجام دهیم. پس از آن جلسه معاونت وزارت مسکن و شهرسازی نیز برگزار شد و ایشان نیز توافق کردند که این انتقال صورت بگیرد و همه دغدغه ما راه‌اندازی این انجمن به منظور توسعه کتابخوانی بود بنابراین هیچ بحث و صبغه سیاسی نخواهد گرفت چرا که یک انجمن فرهنگی است و همچنان نیز فعال است.

رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی درباره سیاست‌های این کتابخانه درباره کودکان استثنایی گفت: کتابخانه سالن‌های متعددی دارد که یکی از آنها به کودکان و نوجوانان اختصاص دارد که در آن کتابخوانی همراه بازی و تفریح صورت می‌گیرد. سالن دیگر این کتابخانه مربوط نابینایان است از دیگر سالن‌های این کتابخانه می‌توان به سالن تحقیقات مربوط به زنان و کتابخانه تخصصی زنان و سالن ایرانشناسی و اسلام‌شناسی اشاره کرد و رویکرد بنده در این دوره استخدام مدیران زن است. در حوزه استان‌ها نیز به زودی یکی از مدیران استانی خانم معرفی خواهد شد.

وی در پایان سخنان خود درخصوص دسترسی به آرشیو کتابخانه ملی هم گفت: براساس ارزیابی‌های انجام شده قابلیت دسترسی به اسناد قابل ارائه به عموم تسهیل شده و اگر افراد بخواهند پیرینتی از آن به همراه داشته باشند باید هزینه آن را پرداخت کنند و قطعاً به دنبال این هستیم که فهرستی از نسخه خطی خارج از کشور تهیه کنیم حتی اگر این امر برای کتابخانه ملی بار مالی داشته باشد در تحقق آن مصمم هستیم در این راستا درباره عراق این کار صورت گرفته است و کتابخانه ملی برای انتشار این فهرست حتما اقدام خواهد کرد.