داوود فتحعلیبیگی، كارگردان پیشكسوت تئاتر، در گفتوگو با خبرنگار پایگاه خبری حوزه هنری با بیان اینكه اوضاع كنونی تئاتر كشور خوب نیست و اتفاق خاصی در این حوزه رخ نمیدهد، گفت: اوضاع عجیب و غریبی است كه در یك فرایند یك روزه و دو روزه هم اتفاق بلكه به مروز زمان بر فضای تئاتری كشور حاكم شده است. عوامل مختلفی هم دست به دست هم دادهاند تا این شرایط به وجود آمده است.
فتحعلیبیگی ادامه داد: عدهای نجات تئاتر را در تقویت بخش خصوصی میدادند و به دنبال فعالیت در بخش خصوصی هستند تا شاید بتوان كاری برای این معضل كرد. عدهای هم در دولت و نهادهای مختلف فكر میكنند بودجههای فرهنگی هنری و كمكهای دولتی به تئاتر ارث پدرشان است و نباید به هنرمندان اختصاص پیدا كند. همچنین برخی هم تصور میكنند كمك مالی نهادها به تئاتر یا اختصاص دادن بودجه دولتی برای این هنر دور ریختن سرمایه و پول است، در حالی كه كاملا اشتباه میكنند.
این هنرمند پیشكسوت خاطرنشان كرد: در دوران معاصر یكی از وظیفههای اصلی دولتها صرف هزینه برای ساماندهی و نظم و نظامدهی فرهنگی و اجتماعی به جوامع است و این نیازمند صرف هزینه است. باید از خود پرسید اصلا چرا همه جای دنیا از جمله در كشور و دولت ما وزارت فرهنگ یا میراث فرهنگی ایجاد میشود؟ پیشبرد و ایجاد فضای فرهنگی از وظایف اصلی دولتها است، بنابراین دولتها نمیتوانند بگویند ما برای فرهنگ و هنر هزینه نمیكنیم.
وی با اشاره به بیتوجهی به اهمیت نقش فرهنگ و هنرهای گوناگون در نظر برخی از مسئولان و سیاستگذاران كشور اظهار كرد: برخی مدیریتها ناكارامد و بیتوجهی به جایگاه هنر و بویژه تئاتر، به كمبودهای این حوزه دامن زده و باعث شده است تا فضای تئاتر كشور ضعیف شود. برخی از این ناكارآمدیها باعث شد نه تنها گسترشی در فضاهای فرهنگی و هنری شاهد نباشیم، بلكه حتی برخی فضاها هم امكان فعالیت در حوزه نمایش را از دست بدهند.
فتحعلیبیگی در پاسخ به این پرسش كه چرا هنرمندان خوب تئاتر انگیزه خود را برای كار از دست دادهاند، گفت: به طور مطلق اینگونه نیست. البته برخی واقعا انگیزه كار ندارند و این با توجه به شرایط موجود در حوزه تئاتر طبیعی است؛ اما بسیاری هم انگیزه كار دارند ولی با موانعی مواجه هستند. مثلا بسیاری هستند كه هم دغدغه دارند هم ایدههای خوبی برای اجرا دارند ولی كارهایشان تصویب نمیشود، در حالی كه واقعا مشكلی هم در كارهایشان نیست، اما سلیقه شخصی بازبین اجازه نمیدهد این هنرمند كارش را به صحنه برد. من نمونههای اینچنینی زیاد سراغ دارم.
این كارگردان تئاتر تصریح كرد: مشكلی كه در این زمینه داریم این است كه متاسفانه تصمیمگیرنده در حوزه ممیزی و صدور مجوز اجرا تنها وزارت ارشاد نیست. از جاهای مختلف مدعیانی پیدا میشوند و اگر اعتراضی هم بكنیم محاكمه میشویم. بنابراین وقتی هنرمند با یك نفر طرف نیست منفعل میشود و كارش را انجام نمیدهد.
به گفته فتحعلیبیگی بسیاری از مسئولان و نهادهای كشور ما به فرهنگ و هنر و در این حوزه خاص «تئاتر» با رویكرد و اغراض فرهنگی مواجه نمیشوند، بلكه نوعی نگاه سیاستزده در حوزه فرهنگ وجود دارد كه باعث میشود برخوردهای نادرستی با هنر و هنرمندان صورت بگیرد.
وی سپس با اشاره به هزینههای سنگین تولید آثار تئاتری در كشور توضیح داد: هزینه تمرین بالا است، هزینه اجرا و بازیگر و... هم قابل توجه است و طبیعی است كه هنرمندان خودشان نتوانند از پس این هزینهها برآیند. خود من الان 3 سال است كه دیگر تئاتر كار نمیكنم و دلیلش هم واضح است، از پس هزینههای اجرای تئاتر برنمیآیم.
فتحعلیبیگی افزود: فرض كنید من میخواهم یك تئاتر را به صحنه ببرم، باید عدهای را دور هم جمع كنم تا كار را انجام بدهیم، حداقل 5 یا 6 بازیگر میخواهم و اینها حداقل 2 ماه تمرین میخواهند، هم هزینه مكان تمرین هست و هم حقوق این بازیگران. اینها را چطور باید تامین كنم؟ خرج سالن را از كجا باید تامین كنم؟
وی در پایان اظهار كرد: نتیجه این مشكلات چیست؟ این است كه اگر كسی خواست كار انجام دهد و نمایشی را به صحنه ببرد كاری را با یك یا دو پرسوناژ تولید كند و جدیت فكری و اندیشهای را هم به كناری بگذارد، یعنی اندیشه و فكر را در هنرش محدود كند تا متهم نشود. به همین دلیل میبینیم كه بسیاری از كارهای امروزی ضعیف است و دلیلش هم این است كه نویسنده و كارگردان نمیخواهد وارد حاشیهها شود و از طرفی هم هزینه نمایشش را دربیاورد. و از آنجا كه اینگونه تئاترها با هزینههای شخصی تولید میشوند مجبورند مخاطب را جذب كنند و برای این كار باید اداها و اطوارها و رفتارهای طنزآمیزی را در كار بگنجانند كه مخاطب كار را ببیند؛ فرایندی كه به شدت ذائقه مخاطب را تخریب میكند. این نتیجه و برآیند سیاستهای غلط سیاستگذاران تئاتر در كشور است.