تارزمانی حرفه ای و خوش صدابا مهر و شناسنامه زمانی ساخته میشود/تار زمانی ازسوی«جلیل شهناز»،«فرهنگ شریف»و «حسن کسایی» تاییدیه صلاحیت دارد/ سازحرفه ای به آموزش موسیقی کمک می کند/استاد یحیی بهترین الگو برای ساخت تار می باشد/ بزرگترین تارایران را ساختم

استاد احمد زمانی (زمانیان) سازنده سازهای تار و سه تار درگفتگو با خبرنگارخبرایران اظهارداشت: از سال 1350 به ساخت تار نمودم و در اول راه با چوب توت وگردو بدون اینکه اطلاعاتی درخصوص ساخت تار وهمچنین راهنما و استادی داشته باشم و علاقه به ساخت تار پیدا کردم . درابتدا به عنوان یک شنونده خیلی به صدای تارعلاقه داشتم وسازهایی هم ساختم، اما در یکی دو سال اول سازهای  که ساختم اشکالاتی داشتند و با مراجعه به اساتید هنرستان تلاش کردم ایرادات ساخت ساز را برطرف و کمکم و پیوسته با اصلاح این ایرادات و اشکالات هر روز قدم مثبتی در جهت ساخت ساز تار بر‌داشتم.

ساخت و نوازندگی ساز تار را به صورت خودآموز آموختم

وی تصریح کرد: بعد از ساخت ساز تار به صورت خودآموز نوازندگی تار را نیز آموختم و در حد یک سازنده نوازندگی را نیز انجام می دهم . ضمن اینکه اطلاعات و استادی در خصوص ساخت تار نداشتم اما به دلیل علاقه فراوانی که به ساز داشتم به صورت خودجوش و خودآموز توانستم ساز تار را بسازم. علت انتخاب ساخت ساز تار هم نسبت به سازهای دیگر این بود که زخمه‌ای که به سیم تار می‌خورد و صدای تار در میان تمام سازها مرا مجاب کرد که این ساز را انتخاب کنم . هر چند راه سختی دراین خصوص برای من وجود داشت و حتی در میان آشنایان و فامیل هیچ کسی درنوازندگی یا ساخت ساز فعالیت نداشت که من بتوانم از او در خصوص ساخت این تار سوالی بپرسم یا راهنمایی بخواهم. کارگاه خاصی هم در شهر اصفهان در این خصوص وجود نداشت. یا اگر بود بنده اطلاعاتی در این خصوص نداشتم.

اعتبار تارم همان مهرزمانی است
استاد زمانی در خصوص اولین تجربه‌های خود در خصوص ساخت سازتارو همچنین اعتبار مهر برای هر سازگری عنوان داشت: در ابتدای کار ساخت ساز آزمون و خطا با من همراه بود به این صورت که مدام به این صورت که من سرسختانه ساخت ساز را ادامه می‌دادم این روال چند سال ادامه داشت تا اینکه بالاخره موفق شدم بتوانم ساز مورد نظر خودم را بسازم . به همین دلیل بنده 5 سال سازهای خود را مهرنمی زدم و تلاش کردم عیب‌ها و ایرادات آنها را برطرف و بعد با اسم و اعتبار خودم که همان مهرزمانی باشد سازهای خودم را عرضه کنم.

درخت توت کویری و بیابان بهترین چوب برای ساخت ساز تار می باشد
وی ابرازداشت : متاسفانه درگذشته به دلیل ناآگاهی که وجود داشت از دیگر چوب ها برای ساخت ساز استفاده می شد و نسبت به وجود سم آرسنیک و سیانور در چوب درختان ، سازندگان سازهای سنتی در کشورمان اطلاعاتی نداشتند. امروز خوشبخنانه این مشکلات کمترشده است.  امروز بسیاری از سازندگان سازهای سنتی ایران برای صدا دهی بهتر سازهای زخمه‌ای مانند سه‌تار، تار و تنبور از چوب توت استفاده می‌کنند. منتها اگراین درخت توت در کویرو بیابان رشد کرده باشد برای ساخت ساز بسیار مناسب بوده وصدادهی خوبی نیز خواهد داشت.

نباید به هیچ عنوان پلاستیک در جایی از ساز تار به کار برده شود
استاد زمانی با اشاره به اینکه نباید به هیچ عنوان پلاستیک در جایی از ساز تار به کار برده شود ، تاکید کرد: چوب‌های دیگری مانند گردو، افرا و ماهاگانی برای ساخت ساز کاربرد دارند و هم‌اکنون در بسیاری از کارگاه‌ها از چوب گردو هم استفاده می‌شود اما چوب توت از یک سو، به‌دلیل زنگ و صدای خاصی که در ساز ایجاد می‌کند طرفدار دارد و از طرف دیگر از گزند موریانه، بیدخوردگی و آفت‌های مختلف درامان است و درتمام این عوامل باعث می‌شود که ساز کیفیت بهتری پیدا و سازندگان نیز ازچوب توت استفاده بیشتری کنند. ضمن اینکه به هیچ عنوان نبای در هیچ بخشی از ساز از پلاستیک استفاده شود. چون این امر باعث از بین رفتن صدای ساز می شود.

تار زمانی از سوی اساتیدی چون «جلیل شهناز»،«فرهنگ شریف» و«حسن کسایی» مورد تایید است
وی با اشاره به اینکه تار زمانی از سوی اساتیدی چون «جلیل شهناز»،«فرهنگ شریف» و«حسن کسایی»  تاییدیه صلاحیت و کیفیت ساخت  دارد، افزود : چوب‌هایی که درگذشته زیردست استاد یحیی بودند، امروزدیگر وجود ندارند .استاد یحیی بهترین چوب‌ها را برای ساخت ساز انتخاب می کردند. چرا که آن زمان دست استاد یحیی برای انتخاب چوب نسبت به امروز بازتر بود. به همنین دلیل است که ساز ایشان خوش بود و اعتقادم براین است که سازخوش صدا سازی است که بتواند خوش صدا بوده و به درد نوازنده بخورد و این با متریال جز با چوب خوب و همچنین سازنده حرفه ای ساز به دست نمی آید.

نوازنده مبتدی هم باید ساز خوب و حرفه‌ای برای شروع نوازندگی داشته باشد
استاد زمانیان درخصوص راه تشخیص ساز خوب از بد نیز توضیح داد : کسانی که برای اولین بار برای ‌خرید سازاقدام می کنند باید به این نکته توجه داشته باشند که سازی خوب و حرفه‌ای برای شروع نوازندگی تهیه کنند تا گوش آنها به شنیدن صدای خوب عادت کند. اگر سازغیر حرفه‌ای به کار برده شود امکان دارد که فرد نتواند به خوبی آموزش موسیقی را یاد بگیرد. بنابراین حتما توصیه می کنم که وقتی برای خرید ساز به فروشگاهی مراجعه می کنند از راهنمایی یک حرفه ای و کسی که ساز خوب را می شناسد استفاده کنند. اگر شناختی نسبت به ساز وجود نداشته باشد، امکان دارد آن فروشگاه بخواهد سازی ارزان قیمت را با قیمت بالاتر به یک هنرآموزیا نوازنده مبتدی سازبفروشد.   

كاسه مهمترين بخش ساز تار است
وی در خصوص مراحل ساخت ساز تار توضیح داد : ابتدا نیم تنه درخت توت به قطر و طول 50 سانتی‌متر به دو نیم مساوی برای ساختن کاسه تار تقسیم می شود. كاسه مهمترين بخش ساز است معمولاً از2 تكه چوب ، توت ساخته می شود. بعد دو طرف كاسه تار به صورت جداگانه تراشيده می شود و سپس داخل هر يک خالى شده و بعد آنها را به هم می چسبانند. كاسه از يک قسمت بزرگ به نام شكم و يک قسمت كوچک به نام نقاره تشكيل می شود.پس از چسباندن دو نيم كاسه، دسته را به آن وصل مى كنند و سپس سرپنجه نيز به دسته وصل مى شود.
این سازگر ادامه داد : سرپنجه در واقع جعبه ای است كه در انتهای دسته تار قرار دارد و گوشی های نگهدارنده سيم های تار بر دو سوی آن جای می گيرند. دستۀ تار 45 تا 50 سانتى متر طول دارد و جداگانه ساخته مى شود. برای تزئين آن معمولاً دو نوار استخوانی كه در بين شان يک نوار چوبی تيره رنگ نصب می شود.خرک وسيله كوچكی از جنس شاخ بز يا گوسفند است كه سيم های تار از روی آن عبور می كنند و هنگام نوازندگی طنين صدای سيم ها از طريق همين خرک به پوست تار و در نهايت به كاسه تار وارد شده و برای چند مرحله تشديد می شوند.در مرحله بعدی بر روی دسته تار 25 تا 28 عدد پرده بسته می شود. پرده ها مشخص كنندۀ نقاطى هستند كه نت هاى مختلف به وسيلۀ آن توليد می شوند.

سیم تار از 6 سيم شامل سه سيم ازجنس فولاد و سه سیم از جنس آلياژ مس دارد
وی ادامه داد : در مرحله بعدی با لاک‌الکل که یکی از روش‌های قدیمی رنگ کاری چوب سازاست ، کاسه و دسته تار کار   رنگ آمیزی می شوند. لاک و الکل به‌عنوان یک پوشش روی سازهای چوبی اجرا می‌شود و مهم‌ترین مزیت آن، عدم تأثیر در ازبین‌بردن کیفیت صدا ساز است. در مرحله بعد کار پرده گذاری ساز انجام می شود و جنس پرده از رودۀ تابيده گوسفند است و نوازنده با دست گذاشتن روى هر كدام از آنها مى تواند نت متفاوتى را بنوازد. در مرحله آخر هم سیم تارکه از 6 سيم شامل سه سيم ازجنس فولاد و سه عدد ديگر از جنس آلياژ مس هستند. نصب می شوند و سيم ها از يک طرف به كاسه تار وصل می شوند و پس از گذشتن از روی خرک در انتهای دسته به گوشی های ششگانه متصل و سازآماده نواختن می شود.

یک سازنده ساز باید مهارت‌ چوب شناسی ، صدا شناسی و  نجاری برای ساخت ساز باکیفیت بداند
استاد زمانی  اضافه کرد : دانستن مراحل ساخت ساز تار برای ساختن کافی نیست بلکه یک سازنده باید مهارت‌هایی مانند چوب شناسی برای انتخاب چوب مناسب، صدا شناسی برای انتخاب صدای درست و دقیق ساز، نجاری برای برش و شکل دادن چوب ها، علم نواختن ساز برای کوک و تشخیص صدای مناسب برای ساز را داشته باشد. تا بتواند ساز باکیفیتی را بسازد.

بهترین الگو برای ساخت ساز تار الگوی یحیاست
وی خاطرنشان کرد: برای ساخت ساز باید از چوب تر استفاده شود. چوب خشک در صورت تراشیدن شکسته می‌شود. به همین دلیل بعد از شکل دهی کاسه تار از چوب تر و تراشیدن داخل کاسه ، کاسه ها داخل خاک اره  قرار داده می شوند و بعد ازمدتی به تدریج چوب ساز خشک می شود در واقع ساز در خاکره و پوشال‌های تراشیده ازخودش باید خشک شود ، تا شکنندگی درکاسه تاربه وجود نیاید. ضمن اینکه درمعرض نور آفتاب و هوا نیز نباید قرارداده شود.
استاد زمانی بهترین الگو برای ساخت تار را الگوی یحیی دانست و افزود : بهترین الگو برای ساخت ساز تار الگوی یحیاست که معمولاً همه تارسازان تلاش می‌کنند از این الگو برای ساخت این ساز استفاده کنند. اما به هر حال مهم‌ترین نکته در ساخت تار این است که کاسه بزرگ و نقاره به درستی به یکدیگر چسبیده شده باشند دو قلب روی همدیگر اگر دهانه سازها استاندارد لازم را نداشته باشد صدای ساز به درستی در نمی‌آید .

تار زمانی با مهر زمانی شناخته شده هستیم
این نوازنده تار با اشاره به اینکه ما به عنوان تار زمانی با مهر زمانی شناخته شده هستیم ، بیان داشت : ما مشتریان خاص خودمان را داریم و اعتقادم براین است که باید از سازگران حمایت شوند. ما سازگران علاوه حمایت علاقه مندان و مردم به حمایت های انجمن موسیقی و وزارت ارشاد نیز نیاز داریم. درحال حاضر بسیاری از استادان سازسازی با داشتن سن و سال بالا از مشکلات مختلفی رنج می‌برند و با اینکه عمر و سلامتی خود را به‌خاطر حفظ و ارتقا موسیقی از دست می‌دهند ، با این وجود حمایتی چندانی از این قشر نمی شود و جا دارد وزارت ارشاد حمایت های بیشتری دراین خصوص از هنرمندان سازگر داشته باشد.  

چوب خوب توت برای ساخت سازکم شده است
وی با گلایه از اینکه یک سری دلال چوب باعث کمبود چوب در بازار شده اند، تصریح کرد : متاسفانه این روزها چوب خوب توت برای ساخت سازکم شده است. دیگردرخت توت کاشته نمی شود و هرچوبی خوبی مانده از گذشته هاست و سازگران هم با توجه به نوسانات و تورم برای پیدا کردن چوب خوب اذیت می شوند .
استاد زمانی درپایان سخنان خود با اشاره به اینکه وضعیت موسیقی ایران استاندارد نیست ، گفت : بنده یک سازتار کلکسیونی بزرگ برای یکی از علاقه مندان موسیقی دراسترالیا ساخته ام . سازی که نمونه مشابه آن تاکنون در ایران ساخته نشده است. ایشان به زودی برای گرفتن سازشان به ایران می آیند.

اینستاگرام استاد احمد زمانی:

ahmadzamani_tar

اینستاگرام استاد بهنام زمانی :

behnamzamanian13