خبرایران: مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران از برنامه ریزی و انجام مجموعه اقدامات در راستای ساماندهی کالبدی مساجد به عنوان الگوهای شاخص معماری ایرانی - اسلامی در پایتخت خبر داد.
به گزارش خبرایران از روابط عمومی معاونت شهرسازی و معماری ، سید حمید موسوی ضمن اعلام این خبر با اشاره به جایگاه مساجد به عنوان کانون های مذهبی تاثیرگذار بر فعالیت های فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشور گفت: مساجد در تاریخ کشور ما همواره از جایگاه مهمی در زمینه های اجتماعی، اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و کالبدی برخوردار بوده‌اند و به عنوان یک عنصر شهری تأثیرگذار در فضای شهری و نقطه عطف سیما و منظر شهری به شمار می‌روند.
وی افزود: طی سال های گذشته نقش شاخص مساجد در سیما و منظر با تغییر الگوی ساخت و ساز و بروز الگوی جدید توسعه در شهرهای بزرگ، کمرنگ شده است. البته، با وجود اینکه از دیدگاه کمی به موضوع احداث مساجد تا حد زیادی توجه شده ولی کیفیت طراحی و ساخت مساجد از سطح قابل توجهی برخوردار نبوده است.
موسوی تاکید کرد: در ساخت پرتعداد و سریع مساجد در دهه های اخیر، افت کیفیت را در همه جوانب معماری از طراحی پلان، نماسازی، تزئینات تا مکان یابی مساجد می توان به خوبی مشاهده کرد.
به گفته مدیرکل معماری و ساختمان شهر تهران توجه صرف به افزایش سرعت، توجه به کمیت نه کیفیت در ساخت و توجه صرف به عملکرد مسجد بدین معنا که تنها مکانی برای انجام فریضه نماز باشد از عمده دلایل بی توجهی به معماری و به کارگیری طرح مناسب برای احداث مساجد است.
موسوی افزود: به منظور تشخیص کالبدی، مساجد باید دارای عناصر هویتی لازم برای بازشناخت آن ها از سایر ابنیه شهری باشند. این امر دغدغه های متعدد سلبی و ایجابی را در مورد شکل ، مواد و مصالح ، اندازه ها و فعالیت های درونی مسجد مطرح می سازد.
وی اظهار کرد: وجود تنوع در مقیاس عملکردی مساجد محله ای، ناحیه ای و منطقه ای و ... که سبب بروز تفاوت های بسیاری در برنامه ریزی و طراحی می شود، همچنین برخوردهای گوناگون با برنامه ریزی کلان و خرد و فقدان ضوابط فنی و استانداردهای لازم در این خصوص موجب بروز مشکلات غیر قابل بازگشتی در زمینه ساخت و سازهای مساجد شده است.
دسته بندی مساجد پایتخت
موسوی در زمینه گونه شناسی و بررسی تیپولوژی مساجد شهر تهران نیز گفت: به طور کلی، مساجد شهر تهران را می توان به دسته مساجد سنتی و سنت گرا (همچون آثار" لرزاده")، مساجد مدرن و نوگرا (از بهترین نمونه های این مساجد می توان به مسجد الجواد و مسجد حضرت امیر و مسجد خاتم الاوصیا اشاره کرد) و مساجد تلفیقی و پست مدرن (بهترین نمونه این سبک مسجد الغدیر) تقسیم کرد.
وی مساجد بدون سبک و سیاق را نیز از دیگر دسته های مساجد موجود نام برد و افزود: در ساخت این مساجد که متاسفانه بخش قابل توجهی از مساجد در دهه های گذشته را شامل می شود، اصول معماری سنتی و حتی نوآوری دیده نشده است. فقط تلاش شده تا فضایی ساخته شود که لباس مسجد را بپوشد نه فضایی که به راستی تجلی کننده معماری مسجد است. از نمونه های این مساجد می توان به «مسجد الرضا» در خیابان نیلوفر تهران، مسجد «امام جعفر صادق (ع)» نزدیك به پل سیدخندان اشاره کرد.
مدیرکل معماری و ساختمان شهرداری تهران افزود: براین اساس شهرداری تهران در کنار سایر نهادهای ناظر و فعال در امور مساجد نسبت به ارائه تسهیلات، برنامه ریزی، راهبری و نظارت در طراحی و اجرا از طریق شورا و کمیته های مربوطه اقدام و تنظیم و تدوین «مجموعه ضوابط و راهنماهای اقدام برای طراحی مساجد براساس سطوح عملکردی» را مدنظر قرار داده است.
فعالیت هزار و 899 مسجد در تهران
موسوی با تاکید بر به روز شدن بانک اطلاعات مساجد در سال 96 گفت: بر اساس این آمار، تعداد کل مساجد شهر تهران هزار و 899، مسجد در حال ساخت و نوسازی 146، مساجد نیمه کاره 27 و مساجد نیازمند تخریب و نوسازی 178 عدد است. بیشترین درصد تعداد به کل مساجد در منطقه 12، 12.75 درصد و کم ترین میزان منطقه 22 حدود 1.63درصد است . همچنین سرانه کاربری مذهبی معادل 0.21 متر مربع ، به عنوان معیار قرار گرفته است که در وضع موجود بالاترین سرانه متعلق به منطقه 12 به میزان 0.74 و پایین ترین سرانه متعلق به منطقه 8 و 13 به میزان 0.08 می باشد.
موسوی با اشاره به ملاک های اولویت بندی ساخت مساجد مورد نیاز با توجه به پهنه بندی طرح تفصیلی و جمعیت و مساحت محدوده محروم از پوشش مسجد، عنوان کرد: پهنه های سکونت با توجه به میزان بارگذاری در اولویت اول، پهنه های مختلط و خدمات در مقیاس محله و ناحیه در اولویت دوم و سوم، اراضی صنعتی پهنه خدمات در مقیاس شهری در اولویت چهارم و سایر پهنه ها و نیز اراضی صنعتی وضع موجود درصورت تغییر به سکونت به عنوان محدوده «توسعه آتی مساجد» محسوب می شوند.
وی افزود: در راستای دستیابی به کیفیت بیشتر و نظارت و رسیدگی جامع‌تر به امور مرتبط، کمیته‌ها و کارگروه‌هایی جهت بررسی ابعاد مختلف موضوع با محوریت کارگروه تخصصی ساماندهی معماری تشکیل شده است.